Pasywna instalacja odgromowa to sprawdzone rozwiązanie, zgodne z obowiązującymi normami i przepisami polskiego prawa budowlanego. Poprawnie zaprojektowana i wykonana okazuje się zdecydowanie skuteczniejsza od promowanych intensywnie tzw. piorunochronów aktywnych, których główną zaletą jest niższa cena.
Przy instalacji odgromowej należy kierować się poszczególnymi normami i ustawami, są to:
- seria norm PN-EN 62305 (cz. 1 – 4) Ochrona odgromowa
- norma PN-IEC 60364–4–443:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Ochrona przed przepięciami – Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi,
- seria norm PN-EN 62561 (cz. 1- 7) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPSC),
- Ustawa o Normalizacji, z dnia 12 września 2002 r.,
- oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie „Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” z kolejnymi zmianami.
Pasywna instalacja odgromowa, zaprojektowana i wykonana zgodnie z obowiązującymi normami PN-EN 62305, to wciąż najefektywniejszy sposób ochrony budynku i znajdujących się w nim urządzeń elektrycznych przed skutkami wyładowań atmosferycznych.
Dlaczego Instalacja odgromowa pasywna, a nie aktywna?
- Instalacje pasywne (tradycyjne) zgodna z aktualnymi przepisami– czyli system połączonych ze sobą elementów ze stali ocynkowanej, miedzi lub aluminium, których zadaniem jest przechwycenie i bezpieczne odprowadzenie do gruntu wyładowania elektrycznego w postaci pioruna. Standardowy zestaw obejmuje zwody poziome, pionowe i rozpraszające, przewody odprowadzające i uziemiające, elementy uziemienia pionowego lub poziomego oraz złącze kontrolne. Pamiętać trzeba, że dla prawidłowego działania instalacji w/w osprzęt odgromowy musi być połączony ze wszystkimi metalowymi elementami, które mogłyby ściągnąć na siebie wyładowanie atmosferyczne (maszty antenowe, kominy, elementy ozdobne, itp.). Zapewni to wyrównanie potencjałów i zminimalizuje ryzyko pojawienia się niebezpiecznych przeskoków iskrowych.
- Instalacje aktywne nie zgodna z aktualnymi przepisami – składają się z osadzonej na maszcie głowicy o właściwościach jonizujących typu SE (z układem elektronicznym) lub PDC (wyposażonej w komorę jonizacyjną) oraz jednego lub dwóch przewodów odprowadzających. Według producentów i dystrybutorów tego typu rozwiązań zwiększają one potencjał elektryczny na ostrzu zwodu pionowego i tym samym skutecznie przyciągają wyładowania, które następnie są odprowadzane do gruntu.
Aktywne piorunochrony nie są formalnie dopuszczone do użytku jako samodzielna instalacja odgromowa. Warto o tym pamiętać, by uniknąć późniejszych problemów z legalizacją tego typu rozwiązania. Przyczyny, dla których aktywna głowica nie jest dobrym pomysłem, wyjaśniamy szerzej w następnym akapicie.
Instalacja aktywna to zły wybór! – Dlaczego?
W odróżnieniu od instalacji pasywnej instalacja aktywna nie wymaga pokrycia dachu siecią zwodów oraz montażu przewodów uziemiających z każdej strony chronionego budynku. Aktywna głowica jest centralnym elementem systemu, który „wyłapuje” wyładowania, sprawiając że piorun nie uderza w przypadkowe miejsce dachu.
Skuteczność piorunochronów aktywnych budzi wśród większości specjalistów duże wątpliwości. Tym bardziej, że formalnie są one kwalifikowane i dopuszczone do sprzedaży jako okucia budowlane (numer klasyfikacyjny SWW 0654-29) i jako takie nie spełniają wymagań normy ochrony odgromowej serii PN-EN 62305.
Na problem zwraca uwagę także Polski Komitet Ochrony Odgromowej (PKOO) Stowarzyszenia Elektryków Polskich. W swoim stanowisku z września 2017 r. stwierdził on, że nieuzasadnione jest powoływanie się dystrybutorów tego typu rozwiązań na francuską normę NF C 17-102. Zawiera ona sprzeczności w stosunku do wymagań zawartych w serii norm PN-EN 62305 (zwłaszcza dotyczących zasad wymiarowania stref ochronnych dla obiektów budowlanych). Tym samym aktywna instalacja odgromowa nie może być alternatywą dla klasycznej i sprawdzonej od lat instalacji pasywnej, lecz ewentualnie jej uzupełnieniem.
Pasywna instalacja odgromowa – dlaczego warto?
Statystyki meteorologiczne wskazują, że średnio podczas jednej burzy dochodzi do ok. 65 wyładowań atmosferycznych. Postępujące zmiany klimatyczne sprawiają, że z upływem lat zjawisko to będzie się w Polsce nasilać. Uderzenie pioruna w niechroniony obiekt lub sąsiadującą z nim infrastrukturę to zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego oraz wymierne straty materialne. Nawet jeżeli nasz budynek nie należy do kategorii obiektów, które obligatoryjnie muszą być wyposażone w instalację odgromową – jej montaż w dłuższej perspektywie czasowej z pewnością okaże się trafną i ekonomicznie uzasadnioną decyzją.
Zaprojektowanie i wykonawstwo pasywnej instalacji odgromowej warto zlecić doświadczonej firmie, której pracownicy mogą wykazać się doświadczeniem i referencjami. Daje to pewność, że przyjęte zostaną właściwe założenia, obliczenia przeprowadzone prawidłowo a montaż wykonany starannie. Ważne jest również, by wykorzystany osprzęt odgromowy wykonany był z wysokiej jakości materiałów i posiadał odpowiednie certyfikaty.
Czy instalacja LPS jest konieczna?
Czy wdrożenie systemu ochrony odgromowej w danym budynku jest konieczne i jak zaawansowana powinna być?
O tym należy zadecydować, kierując się oceną ryzyka szkód spowodowanych wyładowaniami piorunowymi, w czym pomaga nam treść normy PN-EN 62305–2. Pod uwagę bierzemy ogromną ilość składowych, jak parametry dotyczące cech konstrukcyjnych budynku, jego wyposażenia i usytuowania. Następnie obliczamy akceptowaną dla danej realizacji wartość ryzyka (czyli prawdopodobieństwa wystąpienia w obiekcie szkód spowodowanych przez doziemne wyładowania piorunowe w ciągu roku), od niej zaś zależy dobór środków ochrony dla obiektu i jego wyposażenia.
Jeśli podczas analizy warunków obiektu oraz wszystkich dostępnych parametrów specjalista dojdzie do wniosku, że zastosowanie urządzeń ochrony odgromowej LPS nie jest niezbędne, a ryzyko szkód byłoby minimalne, wtedy należy wdrożyć zabezpieczenie przed przepięciami w postaci ograniczników przepięć SPD.
Czytaj także:
Ochrona odgromowa domu jednorodzinnego: opis i projekt, przykładowe zestawienie materiałów